Aminozuren klinken veel mensen bekend in de oren, maar vaak weten ze niet precies wat het zijn en wat ze doen voor het lichaam. En dat terwijl aminozuren de basis van alle levensprocessen in het menselijk lichaam zijn, aangezien ze absoluut essentieel zijn voor elk stofwisselingsproces. In dit artikel vind je meer informatie over waarom aminozuren zo belangrijk zijn, de werkzaamheid en de soorten aminozuren.
Ons lichaam bestaat voor twintig procent uit proteïnen, ook wel eiwitten genoemd. Aminozuren kun je zien als de bouwstenen van de eiwitten in lichaamscellen. Het zijn chemische moleculen die in alle levende wezens voorkomen. Aminozuren zorgen voor de opslag van voedingsstoffen als koolhydraten, mineralen, vitamines, eiwitten, vetten en water. Ze worden ook gebruikt voor de aanmaak van enzymen, antistoffen, hormonen en signaalstoffen.
De werking van aminozuren
Aminozuren worden met name opgenomen via de in onze voeding aanwezige eiwitten. Via de spijsvertering worden ze vervolgens afgebroken tot aminozuren. Omdat een groot deel van onze cellen, spieren en weefsel uit aminozuren bestaat, nemen ze veel belangrijke functies in ons lichaam waar. Ook hebben de zwavelhoudende aminozuren een anti-oxidatieve werking.
Aminozuren spelen een belangrijke rol bij:
- Het vervoer en de opslag van voedingsstoffen
- De aanmaak van nieuwe cellen
- De spijsvertering
- Energieproductie
- De overdracht van prikkels
- De opbouw en het onderhouden van je spieren
- De aanmaak van sterk bindweefsel en de groei van gezonde botten
- Wondgenezing en herstel van weefsel (vooral spieren, botten, huid en haren)
- Het tegengaan van de negatieve gevolgen in samenhang met stofwisselingsstoornissen
Door een optimale balans van aminozuren krijgen aandoeningen als artrose, osteoporose diabetes, slapeloosheid, erectie- en cholesterolproblemen minder kans. Daarnaast hebben de juiste aminozuren ook positieve effecten op de huid, rimpelvorming (anti-aging), haaruitval, vetverbranding, de stemming, het immuunsysteem, prestatievermogen, libido en de overgang.
Aminozuren en sport
Aminozuren spelen een belangrijke rol bij de voeding en suppletie van (top)sporters en bodybuilders. Dit komt doordat alle fysiologische processen die te maken hebben met sport: energie, herstel, spier- en krachttoename, vetverlies, humeur en hersenfunctie nauw zijn verbonden met aminozuren en dan met name de BCAA’s.
BCAA’s ofwel Branched-Chain Amino Acids zijn drie essentiële aminozuren (L-leucine, L-isoleucine en L-valine) met een vertakte keten die de mens zelf niet kan aanmaken. BCAA’s concentreren zich met name in de spieren, waar ze nodig zijn voor opbouw en herstel van spierweefsel en daarnaast kunnen worden afgebroken voor de productie van energie. Ook zorgen BCAA’s voor minder snelle verzuring van de spieren. Een goede inname van BCAA’s is gunstig voor spiermassa, spierkracht, spiercoördinatie, uithoudingsvermogen en vitaliteit.
Soorten aminozuren
Er bestaan honderden aminozuren, maar we hebben het hier over de 22 ‘standaard’ aminozuren die proteïnen vormen. Deze aminozuren zijn in drie groepen in te delen: essentiële, semi-essentiële en niet-essentiële aminozuren. Ondanks de naamgeving zijn de drie groepen aminozuren even belangrijk voor het menselijk lichaam.
Van de 22 aminozuren kan het lichaam er 13 zelf maken. Dit zijn de niet-essentiële aminozuren. De andere negen moet je via eten of suppletie binnenkrijgen, dit zijn de essentiële aminozuren. Daarnaast zijn er zes semi-essentieel. Dat wil zeggen dat het lichaam ze normaal gesproken zelf kan maken. Alleen onder bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld bij ziekten en aandoeningen, kan het lichaam er niet genoeg van maken. Dan is aanvulling via voeding nodig.
| Essentiële aminozuren | Niet-essentiële aminozuren | Semi-essentiële aminozuren |
| Histidine | Alanine | Arginine |
| Isoleucine | Asparaginezuur | Asparagine |
| Leucine | Cysteïne | Glutamine |
| Lysine | Cystine | Glycine |
| Methionine | Glutaminezuur | Serine |
| Fenylalanine | Tyrosine | Proline |
| Threonine | Hydroxyproline | |
| Tryptofaan | ||
| Valine |
Je kunt proteïne uit dierlijke en plantaardige bronnen halen. Voorbeelden van eiwitrijke voeding die het lichaam omzet in aminozuren zijn noten, zaden, peulvruchten, bonen, rijst, brood, vis, schaal- en schelpdieren, zuivel, ei, gevogelte en vlees. Het is van belang om ervoor te zorgen dat de essentiële aminozuren op peil blijven. Helaas wordt de kwaliteit van onze voedingsmiddelen steeds minder, maar je kunt aminozuren ook aanvullen via suppletie in de vorm van capsules of eiwitshakes.
Essentiële aminozuren
Zoals hierboven genoemd zijn er negen essentiële aminozuren die we via voeding binnen moeten krijgen. Lees hieronder de werking van deze aminozuren.
- Histidine: draagt bij aan een sneller herstel van verschillende lichaamsweefsels, verbetert de maagzuurafscheiding en stimuleert de gehoorzenuwen, is betrokken bij veel metabolische processen in het lichaam en speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van rode- en witte bloedlichaampjes.
- Isoleucine: helpt spierherstel te bevorderen.
- Leucine: helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, de groei/reparatie van weefsel, de productie van groeihormonen.
- Lysine: helpt bij het behoud van de stikstofbalans in het lichaam.
- Methionine: helpt bij de afbraak van vetten en voorkomt opbouw van vet in de slagaders en helpt tevens bij het verwijderen van zware metalen in het lichaam.
- Fenylalanine: bouwsteen voor de verschillende eiwitten die door het lichaam worden aangemaakt.
- Threonine: helpt bij de vorming van collageen welke dient voor de elasticiteit van de huid. Ondersteunt goed functioneren van de lever en het immuunsysteem.
- Tryptofaan: helpt tegen slapeloosheid en vermindert angst en depressie. Ondersteunt het immuunsysteem en helpt bij de genezing van migraine.
- Valine: helpt bij reparatie/groei van weefsel en zorgt voor een goede stikstofbalans in het lichaam.
Kortom, aminozuren die proteïnen vormen zijn essentieel voor het lichaam en de algehele gezondheid. Aminozuren zijn belangrijk voor iedereen, en niet alleen onmisbaar voor (top)sporters. Zorg daarom voor een gevarieerd dieet met voldoende eiwitten of suppletie.
Bronnen: Aminozuur.com, Mens en Gezondheid InfoNu, Fitsociety