Medicijnresten komen steeds vaker in de natuur terecht, met name in rivieren. Maar wat gebeurt er eigenlijk met het leven in de rivieren wanneer deze resten zijn vermengd met het water? Wetenschappers zoeken uit wat de effecten en gevolgen zijn op alle organismen in deze wateren.
Hoge concentraties antibiotica
Eerder dit jaar werden er gevaarlijk hoge concentraties antibiotica aangetroffen in talloze rivieren, bleek uit een onderzoek van de Universiteit van York. De onderzoekers ontdekten dat de hoogste concentraties rond waterzuiveringsinstallaties en stortplaatsen van rioleringen werden aangetroffen, waar de stoffen in het water lekken. En het blijft niet alleen bij antibiotica, ook medicijnen zoals antidepressiva, ontstekingsremmers, antischimmel medicatie, medicijnen voor diabetes, pijnstillers, antihistaminica en anti-epileptica komen in het water terecht.
Wereldwijd probleem
De onderzoekers kwamen erachter dat de veiligheidslimieten het vaakst werden overschreden in Azië en Afrika. Zo werden er in rivieren in Bangladesh, Kenia, Ghana, Pakistan en Nigeria de hoogste concentraties medicijnresten aangetroffen. Maar ook in Europa, Noord-Amerika en Zuid-Amerika blijken de rivieren verre van gezond. Het WWF publiceerde onlangs een rapport waarin ze stellen dat een groot deel van de Britse rivieren niet van goede kwaliteit zijn. De rivieren blijken in grote mate illegale drugs, pesticiden en chemicaliën te bevatten. En deze komen zo ook terecht in de dieren die in deze wateren leven. Zo troffen onderzoekers cocaïne en andere illegale verdovende middelen zoals ketamine, pesticiden en farmaceutische producten aan in kleine zoetwatergarnaaltjes.
Gevolgen van vervuilde rivieren
Wat zijn de gevolgen van de sterk vervuilde rivieren? Veel antibiotica blijken zeer giftig te zijn voor blauwalgen, doordat deze algen de receptor bevatten waarop het antibioticum zich richt. Er zijn ook studies die suggereren dat deze moleculen de ontkieming en groei van planten kunnen beïnvloeden. Onderzoekers van de Wageningen Universiteit brachten aan het begin van dit jaar een studie uit waarin ze de risico’s van het antibioticum ciprofloxacine en carbamazepine in kaart brachten. Voor de twee middelen waren de milieurisico’s in 2015 wel tien tot twintig keer hoger dan in 1995.
Rik Oldenkamp, eerste auteur van de studie, zegt:
“De concentraties van het antibioticum zijn schadelijk voor de bacteriën in het water, die op hun beurt een belangrijke rol spelen in allerlei voedselkringlopen. Daarnaast kunnen antibiotica ook een negatieve invloed hebben op de effectiviteit van bacteriënkolonies die gebruikt worden in waterzuivering.”
Effecten op vissen
Onderzoekers kwamen erachter dat zelfs een lage dosis van bepaalde medicijnen, of concentraties die in water toegestaan zijn, toch over langere termijn gevolgen kunnen hebben. Over de effecten op mensen is nog niets bekend, we weten wel dat medicijnresten die in het water terecht zijn gekomen het gedrag van vissen veranderen. De antidepressivum serotonine verminderd het territoriale gedrag van koraalvissen. Ook heeft het een zichtbaar effect op de motoriek en agressie van Siamese kempvissen. Benzodiazepinen, die voorgeschreven worden bij angststoornissen bij mensen, maken vissen juist agressiever. Het actieve ingrediënt in de anticonceptiepil kan de seksuele kenmerken van mannelijke vissen aantasten. Vooral voor antidepressiva is er steeds meer bewijs dat – zelfs toegestane concentraties – het gedrag van vissen, ongewervelde dieren en vogels beïnvloeden en dit kan de gezondheid van hele populaties aantasten.
Oplossing?
Het is volgens onderzoeker Alistair Boxall belangrijk dat we de door ons vervuilde rivieren hoger op de agenda plaatsen. “Als we niets doen, zullen onze rivieren steeds verder vervuilen en wordt het wereldwijde probleem steeds groter met alle gevolgen op ons ecosysteem van dien.” De oplossing ligt volgens hem in strengere regelgeving en het schoonmaken van reeds vervuilde locaties. Ook zal er geïnvesteerd moeten worden in betere afvalwaterzuiveringsinstallaties en de ontwikkeling van milieuvriendelijkere medicijnen.
Bron: Sientias.nl