Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Boven de vijftig jaar neemt het aantal nieuwe patiënten met prostaatkanker sterk toe met de leeftijd.
In Nederland hebben ongeveer 35.800 mannen prostaatkanker (4,5 per 1.000 mannen). Deze schatting is gebaseerd op prevalentiecijfers afkomstig van de registraties in de IKA-regio en in de IKZ-regio op 1 januari 2002. Het betreft hier de 10-jaarsprevalentie. Dit wil zeggen het aantal mannen dat in de 10 jaar voorafgaand aan de peildatum (1 januari 2002) prostaatkanker heeft gekregen en op de peildatum nog in leven is.
Ongeveer de helft van alle mannen met prostaatkanker is ouder dan 75 jaar (bron: VIKC, 2005)
Hormonen spelen waarschijnlijk een rol bij het ontstaan prostaatkanker
Over de betekenis van hormonen als determinant van prostaatkanker, en dan met name de rol van mannelijke geslachtshormonen (androgenen), is nog veel onduidelijkheid (Tomatis et al., 1990; Debes & Tindall, 2002). Een associatie is echter wel plausibel, allereerst omdat bij mannen bij wie vóór de puberteit de testes zijn verwijderd nog nooit prostaatkanker is ontdekt. Daarnaast is de groei van prostaattumoren sterk hormoonafhankelijk.
Beschermend effect van selenium en lycopeen
Toediening van selenium verlaagt het risico op het ontstaan van prostaatkanker in patiënten met een laag seleniumgehalte. Dit is onder meer aangetoond in een Amerikaanse interventiestudie onder 974 mannen. Dagelijkse toediening van 200 microgram selenium leidde in dit onderzoek tot een risicovermindering van 63% (Clark et al., 1998b, Dagnelie et al., 2004). Uit een onderzoek van de Universiteit Maastricht onder ruim 58.000 mannen is gebleken dat mannen met een hoger seleniumgehalte in de nagels een verlaagd risico hebben op het krijgen van prostaatkanker (Van den Brandt et al., 2003). Zowel dierlijke als plantaardige voedingsproducten bevatten selenium. De belangrijkste dierlijke bronnen zijn vis, vlees en orgaanvlees. De belangrijkste plantaardige bronnen zijn fruit, groente en granen (brood). Suppletie met selenium is ook mogelijk.
Een andere stof die mogelijk een beschermend effect heeft op het ontstaan van prostaatkanker is lycopeen. Deze stof komt voor in tomaten. In een Amerikaanse studie in 1995 werd een verlaging van de kans op prostaatkanker van 35% gevonden bij mannen die twee tot vier porties tomatensaus per week consumeerden. Dit effect wordt toegeschreven aan de antioxidant eigenschappen van lycopeen (Giovannucci, 2002a).
Dit artikel is afkomstig uit het Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 3.20, 10 december 2009
© RIVM, Bilthoven