Vitamine B12 heeft invloed op heel veel systemen in het lichaam. Het is hard nodig voor de energiehuishouding van alle cellen in het lichaam en voor het goed functioneren van het zenuwstelsel. Een gebrek aan vitamine B12 kan daarom serieuze gevolgen hebben voor de gezondheid. Hoe ontstaat een vitamine B12 tekort? En hoe herken je het? Je leest het in dit artikel.

Omdat het lichaam vitamine B12 opslaat in de lever en dus een voorraadje heeft, wordt een tekort pas na lange tijd merkbaar, vaak pas na enkele maanden of zelfs jaren. Je lichaam maakt eerst de voorraad op.

Hoe ontstaat vitamine B12 tekort?

Er zijn verschillende oorzaken waardoor een tekort van vitamine B12 kan optreden. Het kan te maken hebben met een verminderde inname van bepaalde voedingsmiddelen waar het lichaam vitamine B12 uit kan halen, maar een tekort kan ook ontstaan doordat je een tekort hebt aan de stof intrinsieke factor (die maakt je lichaam zelf aan). Ook bij maag-darminfecties en bij aandoeningen waarbij de productie van maagzuur verminderd is, kan de opname van vitamine B12 door de darm zijn verlaagd.

Vitamine B12 in voeding

Een verminderde inname komt met name voor bij alcoholisten en vegetariërs of veganisten. Simpel gezegd zit vitamine B12, ook wel cobalamine, in dierlijke voedingsmiddelen zoals melk, vlees, vis en eieren. In werkelijkheid gaat het om de bacteriën die in deze voedingsmiddelen zitten. Deze bacteriën zetten microben in je maag aan om voedingsstoffen om te zetten in vitamine B12. Deze bacteriën zitten ook in water en op planten, maar omdat we tegenwoordig zo hygiënisch leven zit er praktisch geen vitamine B12 meer in ons drinkwater en plantaardig eten. Maar ook dierlijke producten bieden geen garantie voor genoeg B12, omdat vee tegenwoordig ook wordt gevoed met schoon water en voer, krijgen dieren steeds vaker vitamine B12 supplementen.

Voor volwassen mannen en vrouwen vanaf 14 jaar is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van de Gezondheidsraad 2,8 microgram. Zwangere vrouwen (3,2) en vrouwen die borstvoeding geven (3,8) hebben iets meer nodig. Ter vergelijking: een ei (50 gram) levert 0,8 microgram op en een gaar stukje zalm van 100 gram bevat 4,0 microgram vitamine B12. Ook als je vlees en zuivel eet, is het de overweging waard om een vitamine B12 supplement als aanvulling te nemen want dat heeft ook te maken met de opname. Er zijn bovendien geen nadelige gevolgen bekend van een teveel aan vitamine B12. Neem je een vitamine B12 supplement, zorg dan dat je een bioactieve vorm neemt, die is goed opneembaar in het lichaam.

Verminderde opname

Eén van de oorzaken bij verminderde opname is bacteriële overgroei in de dunne darm. Hierdoor wordt vitamine B12 minder goed opgenomen door het lichaam. Er zijn in de westerse wereld maar weinig mensen te vinden die nog een optimaal functionerend darmstelsel hebben. Dit komt door alle chemische stoffen die we dagelijks binnenkrijgen van landbouwbestrijdingsmiddelen, E-nummers in onze voeding, koffie, alcohol, suiker, gluten, zuivel, etc. Hierdoor hebben we te weinig van de juiste bacteriën in ons darmstelsel en dat leidt tot te weinig vorming van B12. Het is dus zeer belangrijk dat we voldoende van de juiste bacteriën in de darm hebben en een goed functionerend darmstelsel.

Voor de opname van B12 uit voedsel hebben we tevens een stofje in de maag nodig genaamd de ‘intrinsieke factor’. Dit stofje wordt afgescheiden door cellen in de maagwand. Bij de meeste mensen wordt dit stofje helaas niet meer voldoende afgescheiden vanwege vroeger of recent gebruik van antibiotica, alcohol, suiker, medicijnen, koffie, en ook ouderdom speelt een rol. Dit leidt tot een te lage opname van B12. Andere oorzaken waardoor de intrinsieke factor minder of nauwelijks worden geproduceerd zijn: operaties waarbij een deel van de dunne darm of maag verwijderd is; verminderde maagzuurproductie door ouderdom; een dunne slijmvlieslaag als gevolg van een maagontsteking of een auto-immuun ziekte van het maagslijmvlies. Als je een tekort aan intrinsieke factor hebt, heeft het niet zoveel zin om vitamine B12 te slikken: je neemt het dan namelijk niet op. Een korte termijn oplossing zijn B12-injecties, maar uiteindelijk moet de aanmaak van de intrinsieke factor worden hersteld.

Symptomen van een B12 tekort

Omdat vitamine B12 invloed heeft op zoveel systemen, uit een tekort zich bij iedereen anders. Er zijn een aantal klachten die vaker voorkomen, zoals moeheid, duizeligheid, hartkloppingen of oorsuizen. Ook kan het tekort aan vitamine B12 neurologische gevolgen hebben, zoals tintelingen in de vingers, geheugenverlies, coördinatiestoornissen of spierzwakte in de benen. Hieronder vind je een opsomming van de neurologische, psychische en lichamelijke symptomen.

Neurologisch:

• Tintelingen, doof gevoel, brandend gevoel in armen, benen, handen en/of voeten, zenuwpijn, op “watten” lopen, uitvalsverschijnselen
• Concentratiestoornissen, geheugenproblemen
• Afasie: niet op de juiste woorden kunnen komen, verkeerde woorden gebruiken, verspreken
• Ataxie: onverklaarbaar vallen, of ergens tegen aan lopen, verlies van positiegevoel, dingen omgooien, struikelen, moeilijk lopen
• Verminderde pijnbeleving, fijne motoriek, reuk en smaak

Psychisch:

• Depressie, nervositeit, geïrriteerdheid, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, gedragsveranderingen, apathie
• Dementie, verwardheid
• Psychose, paranoia, hallucinaties

Overig:

• Spierpijn, krachtsverlies, spiertrekkingen en spierkrampen
• Glossitis (ontstoken tong), branderige, pijnlijke of prikkelende tong, gevoelige mond
• Vermoeidheid, slaperigheid, zwakte
• Misselijkheid, verlies van eetlust, gewichtsverlies
• Menstruatieklachten, zoals uitblijven menstruatie, hevige menstruatie, te lange menstruatie, verergerde menstruatiepijn
• Gewrichtsklachten
• Kortademigheid, benauwdheid, hartkloppingen
• Bleke huid
• Het koud hebben
• Impotentie, onvruchtbaarheid
• Haaruitval
• Veranderingen in gezichtsveld, wazig zien
• Darmklachten
• Incontinentie en/of vaak plassen
• Hoofdpijn, oorsuizen, duizeligheid

Vitamine B12 tekort bestrijden

De behandeling van vitamine B12 tekort is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten. Een tekort aan vitamine B12 kan haast niet via de voeding worden aangevuld. Vaak heb je dan injecties of hooggedoseerde supplementen nodig. Raadpleeg altijd je huisarts, die stelt vast of er een tekort is en hoe deze wordt aangepakt.

Bron: stichtingb12tekort.nl